حقــــــــــایقی درباره‌ی اچ. آی. وی (ویروس نقص ایمنی انسان)
اچ. آی.وی ویــــــــروسی است که سبب ایجاد بیماری ایــــــــــدز می‌شود. ایــــــــدز بیماری‌ایی است که می‌تواند سبب مرگ شما شود. درمان‌هایی هست که می‌تواند به افرادی که به ویروس اچ.آی.وی آلوده شده‌اند، کمک کند تا مدت بیشتری در سلامت بمانند، امـّـــــــا هیچ درمان ریــــشه‌کن کننده‌ای برای اچ.آی.وی وجود ندارد.

این ویروس سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. این تضعیف از طریق تخریب سلول‌های ایمنی بدن به نام CD4 انجام می‌شود. این سلول‌های ایمنی که از گروه لنفوسیت‌ها و از زیرمجموعه‌ی گلبول‌های سفید خون هستند، از بدن در برابر عفونت‌های باکتریایی محافظت می‌کنند. بنابراین وقتی ویروس اچ.آی.وی CD4ها را تخریب می‌کند، بدن مستعد عفونت‌هایی می‌شود که به آنها «عفونت‌های فرصت طلب» گفته می‌شود. به این عفونت‌ها به آن دلیل فرصت طلب گفته می‌شود که آنها معمولاً در زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود فرصت بروز پیدا می‌کنند. همچنین اچ.آی.وی خطر بروز برخی سرطان‌ها، بیماری‌های اعصاب و مغز، تضعیف بدن و مرگ را در بر دارد.

زمانی که ویروس اچ.آی.وی بدن را به اندازه‌ای تضعیف کند که علایم و بیماری‌ها آشکار شوند، سندرم حاد نقص ایمنی یا همان « ایــــــــــدز»  نامیده می‌شود.

چگونه ممکن است به ویروس اچ.آی.وی مبتلا شوید؟
- شما ممکن است از طریق تماس جنسی محافظت نشده (بدون کاندوم) با فردی که دارای این ویروس است، به آن آلوده شوید. این تماس جنسی می‌تواند واژینال، آنال یا دهانی باشد. همچنین برخی موارد آلودگی به اچ.آی.وی پس از تجاوز جنسی و یا رایطه‌ی جنسی اجباری به وجود می‌آید.
- شما می‌توانید از طریق استفاده از سرنگ یا سوزن مشترک با فردی که به این ویروس مبتلا است، در حین تزریق داروهای مخدر، به آن دچار شوید.
- زنانی که به اچ. آی. وی آلوده هستند، می‌توانند آن را به نوزاد خود منتقل کنند. این آلودگی می‌تواند در زمان بارداری، هنگام زایمان و یا حین شیردهی رخ دهد. داروهــــایی وجود دارد که اگر مادر و نوزاد استفاده کنند، دیگر نوزاد به اچ.آی.وی مبتلا نمی‌شود.
- سالها قبل تعداد زیادی از افراد به علت دریافت خون یا فراورده‌های خونی آلوده به ویروس اچ.آی.وی هنگام انتقال خون، به آن دچار می‌شدند. امروزه با کنترل محصولات خونی در بانک‌های خون، انتقال از این طریق وجود ندارد.
- تماس‌هاس شغلی ـ کارکنان بیمارستان ممکن است در اثر فرو رفتن سوزن آلوده به بدن‌شان در معرض آلودگی با این ویروس قرار گیرند.

ویروس اچ.آی.وی از راه‌های زیر منتقل نــــــمی‌شود:
دست دادن، غـــــذاها، عطسه و سرفه، حیوانات خانگی، در آغوش گرفتن، آب خوردن، پشه و دیگر حشرات، سرویس‌های بهداشتی، شنا در استخر،‌بوسیدن، ظرف غذای مشترک، تماس‌های معمولی در خانه و محل کار.

آیا من به ویروس اچ.آی.وی مبتلا هستم؟
افراد آلوده به ویروس اچ.آی.وی ممکن است بیمار نباشند و هیچ علامتی نشان ندهند. بسیاری از افراد نمی‌دانند که به این ویروس آلوده هستند. تنها راه فهمیدن این مطلب، انجــــام آزمایش HIV است. این آزمایش نیاز به نمونه‌ی خون یا نمونه‌ای از بزاق دهان دارد. در ایران از آزمایش خون الایزا استفاده می‌شود.
در صورتی که شک دارید که به این ویروس آلوده شده‌اید، به یک پزشک مراجعه نمایید تا بررسی‌های لازم را انجام دهد. طی 2 تا 12 هفته پس از ورود ویروس به بدن، آزمایش خون می‌تواند آلودگی به آن را نشان دهد.

چگونه از خود در برابر اچ.آی.وی محافظت کنیم؟
شمـــا می‌توانید از خود در برابر این ویروس محافظت نمایید.
- از ایجاد رابطه‌ی جنسی با افراد متعدد بپرهیزید. فقط یک شریک جنسی داشته باشید و مطمئن باشید که او نیز فقط با شما رابطه‌ی جنسی دارد. در صورت وجود تردید، هر دو طرف باید آزمایش HIV بدهند. در غیر این‌صورت حداقل در رابطه‌ی جنسی از کاندوم استفاده کنید. استفاده‌ی صحیح از کاندوم به راحتی از انتقال ویروس اچ.آی.وی جلوگیری می‌کند.
- در صورتی که از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنید، هرگز از سرنگ و یا سوزن‌های مشترک برای تزریق استفاده نکنید. در صورتی که زنی هستید که باردار شده‌اید و خود یا همسرتان سابقه‌ی رفتارهای پُرخطر (روابط جنسی خارج از خانواده، اعتیاد تزیقی و...) دارید، حتماً آزمایش HIV بدهید. در صورتی که شما به ویروس اچ.آی.وی مبتلا باشید، داروهایی وجود دارد که می‌تواند مانع انتقال آن به نوزاد شما شود.
- اگر حدس می‌زنید که به هر دلیلی (رابطه‌ی جنسی محافظت نشده، تزریق با سرنگ مشترک، تماس با خون آلوده از طریق فرو رفتن سوزن یا انتقال خون) به ویروس اچ/آی.وی آلوده شده‌اید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌ها و اقداما لازم را برای شما انجام دهد. داروهایی وجود دارد که می‌تواند پیش از جای‌گیر شدن ویروس در بدن، از ابتلای شما به آن جلوگیری کند. مصرف این داروها باید فوری و در عرض 72 ساعت پس از تماس مشکوک، شروع شود.

علایم ابتلا به ویروس اچ.آی.وی چیــســـــــت؟
گاهی در مراحل اولیه‌ی ابتلا به ویروس اچ.آی.وی هیچ علامتی وجود ندارد. در تقریباً نیمی از موارد، حدود دو هفته پس از آلودگی علایمی شبیه سرماخوردگی (مُنونوکلئوز عفونی) رخ می‌دهد که شامل این علایم می‌تواند باشد: تب، سردرد، درد مفاصل، گلودرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، پدیدار شدن دانه‌های قرمز روی بدن. گاهی تهوع، استفراغ یا اسهال هم وجود دارد. در این حالت فقط نوع ویژه‌ای از آزمایش می‌تواند وجود ویروس اچ.آی. وی در بدن را نشان بدهد. اغلب اوقات این مرحله به عنوان یک سرماخوردگی و گلودرد معمولی تلقی می‌شود و وجود اچ.آی.وی تشخیص داده نمی‌شود. در تعداد کمی از افراد این مرحله منجر به مننژیت یا بیماری انفلوانزا مانند شدیدی می‌شود که سبب بستری شدن فرد در بیمارستان می‌شود.

مرحله‌ی بــــدون علامت، سـال‌ها طول می‌کشد. در افراد مسن این مرحله کوتاه‌تر است.
مرحله‌ی کاهش سلول‌های CD4 : زمانی که تعدا سلول‌های CD4 شروع به افت می‌کند. علایم شروع به تظاهر می‌کنند. در مراحل اولیه تورم غددلنفاوی و بروز مشکلات پوستی مانند بروز ضایعات هرپس زوستر (تاولی)، شور‌ی شدید سر و عفونت‌های کوچک رخ می‌دهد. با پیشرفت افت CD4؛ مشکلات پوستی افزایش یافته و عفونت‌ةای قارجی در دهان، حلق و ناحیه‌ی تناسلی ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد دچار تب، اسهال، کاهش وزن، درد عضلات و مفاصل و ضعف و خستگی می‌شوند. سل قدیمی می‌تواند مجدداً فعال شود. به همین منوال با کاهش هر چه بیشتر سلول‌های CD4 بر علایم و عفونت‌ها، مشکلات و بیماری‌ها و عوارض فرد افزوده می شود. این اختلالات و عفونت‌های فزصت طلب، در سطح وسیعی می‌توانند همه‌ی قسمت‌های بدن، از  پوست و اجزای خونی گرفته تا مغز و سیستم عصبی را درگیر کنند.

پیش آگهــــــــی و درمــــان اچ.آی.وی یا ایـــــــدز
هرچند که درمان ریشه‌کننده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، داروهایی وجود دارد که به افراد آلوده به اچ.آی.وی کمک می‌کند که زندگی بهتر و سلامتی بیشتری داشته باشند. از زمانی که این داروها مورد استفاده قرار گرفته‌اند میزان مرگ و میر ناشی از ایدز به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. با درمان صحیح آلودگی به اچ.آی.وی تعداد کمی از افراد وارد مرحله‌ی ایـــــدز می‌شوند. اگر ایدز به موقع تشخیص داده شود، ممکن است اثری زیادی بر طول زندگی فرد نداشته باشد. به طور مثال علم پزشکی توقع دارد، فرد 30 ساله‌ای که آلودگی به اچ.آی.وی به موقع در وی تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گرفته است، بتواند 75 سال عمر کند. در صورتی که تشخیص دیر انجام شود، مثلاً در هنگام تشخیص، ٱفت سلول‌هایCD4  زیاد باشد، پیش‌آگهــــــی خوب نخواهد بود. اما حتی در این حالت، درمان صحیح می‌تواند به میزان زیادی به سلامتی فرد کمک کند. طول عمر فرد به عوامل زیاد دیگری از جمله مصرف سیگار و الکل و ... نیز بستگی دارد.

اگر در افرادی که به ویروس اچ.آی.وی مبتلا می‌شوند؛ هیچ درمانی انجام نشود، معمولاً پس از 10-11 سال «ایــــــدز» بروز می‌کند. در برخی افرادی که میزان آلودگی ویروسی در آنها شدید است ممکن ایدز در زمان کوتاه‌تری (حدود 5 سال) رخ دهد. وقتی آلودگی با اچ.آی.وی به ایدز منجر شود، افزایش خطر مرگ به شکلی متفاوت از هر فرد به فرد دیگر، وجود دارد. به طور مثال برخی افراد در مدت زمان کوتاهی پس از شروع ایدز جان می‌سپارند و برخی دیگر تا 12 سال بعد هم زنده می‌مانند.

معمولاً درمان ضد ویروسی با کاهش سلول‌های CD4  (رسیدن به زیر 350 عدد سلول CD4 در هر میلی‌متر مکعب خون) و بروز علایم شروع می‌شود. گاهی برای پیشگیری از برخی عفونت‌های مشخص آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. ممکن است هر فردی که در وی تشخیص آلودگی به ویروس اچ.آی.وی داده می‌شود، به راحتی در معرض افسردگی قرار گیرد. مشـاوره‌ی روانپزشکی بخش مهمی از درمان اچ.آی.وی است.