نقرس چیست؟
شکلی دردناک از التهاب مفاصل است که به وسیله‌ی بالا بودن سطح اسید اوریک در خون (هیپراوریسمی) ایجاد می‌شود. نقرس زمانی رخ می‌دهد که اسید اوریک اضافی کریستال‌هایی تشکیل می‌دهد که سبب ایجاد التهاب در مفاصل و در نتیجه ایجاد درد و تورم مفاصل می‌گردد.

وقتی اسید اوریک خون شما بالا می‌رود، استعداد نقرس یا نقرس، شعله‌ور می شود. با گذشت زمان ممکن است حملات نقرس شدیدتر، طولانی‌تر و مکرر‌تر شوند. کاهش اسیداوریک در شما به سطوح توصیه شده (کمتر از 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر خون) می‌تواند در طولانی مدت خطر حملات نقرس را کاهش دهد. انتخاب ‌هایی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند. شما باید در مورد نقرس، درمان و اداره‌ی آن چیزهایی یاد بگیرید.

علایم و نشانه‌های نقرس چیست؟
شعله‌ور شدن نقرس معمولاً ناگهانی است و در طول شب رخ می‌دهد بدون آنکه از قبل علایمی هشدار دهنده وجود داشته باشد. در حین حمله ناحیه‌ی متأثر، دچار گرمی، تورم و قرمزی می‌شود. گاهی ممکن است حین حمله‌ی نقرس احساس کنید که انگشت ‌پای شما مانند کوه‌آتشفشانی است که فعال و شعله ور شده است!

شاید بتوان گفت که نقرس بهترین علت شناخته‌ شده در التهاب و درد مفاصل انگشتان پا است. با اینکه اغلب حملات نقرس در شست پا رخ می‌دهد، اما ممکن است دیگر قسمت‌های بدن نیز به راحتی درگیر شوند. به طور مثال می‌توان گفت دربرابر احتمال 76٪ درگیری شست پا؛ احتمال درگیری مچ پا 50٪ و احتمال درگیری زانو حدود 30٪ است. امکان درگیری دیگر انگشتان، آرنج و مچ دست نیز وجود دارد. در برخی موارد بیش از یک نقطه از بدن درگیر نقرس می‌شود.

نقرس در بین حملات
اگر شما دچار نقرس هستید، شاید برایتان جالب باشد که بدانید نقرس حتی در بین حملات شعله‌ور شدنش، می‌تواند به شکلی ساکت و بی‌سرو صدا حملاتی داشته باشد. ممکن است شما احساس نکنید اما علت نقرس (سطح بالای اسید اوریک خون) می‌تواند همچنان به ساخت کریستال در مفاصل شما ادامه دهد، که با گذشت زمان این مسئله می‌تواند منجر به حمله‌ی نقرس به دیگر مفاصل، درد مداوم و تخریب مفاصل شود. بنابراین نباید منتظر بمانید؛ با پزشک خود در مورد راه‌های نگه داشتن اسید اوریک خون در سطوح مناسب مشورت کنید.

تشخیص نقرس
تشخیص بیماری نقرس با توجه به علایم بالینی (در حین حمله‌ی آن) و با رد علل دیگر التهاب و درد مفاصل آغاز می‌شود. تشخیص قطعی با گرفتن نمونه‌ای از مایع مفصلی و بررسی آن در آزمایشگاه در زیر میکروسکوپ است. وجود کریستالهای اسیداوریک در مایع مفصلی نشان دهنده‌ی نقرس است.

چه کسانی به نقرس مبتلا می‌شوند؟
نقرس به علت ساخت اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود.  همچنان که سطح اسید اوریک خون شما بالا می‌رود، استعداد ابتلا به نقرس یا نقرس شعله‌ور می‌شود. شما همچنین باید از مواردی که مشخص که سبب ایجاد احتمال نقرس در شما می‌شوند، آگاه باشید.

- در مردان، به خصوص در سنین بین 40 تا 50 سال، تمایل به ابتلا به نقرس بیشتر است.
- اغلب زنان؛ نقرس را پس از یائسگی تجربه می‌کنند.
- ممکن است دلایلی ژنتیکی نیز مطرح باشد، چرا که اغلب افراد مبتلا به نقرس، سابقه‌ی خانوادگی دارند.
- نقرس به ندرت جوانان و کودکان را مبتلا می‌کند.
- برخی افرادی که در موقعیت‌هایی خاص قرار دارند، بیشتر مستعد ابتلا به نقرس هستند. مانند: دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا با یا بدون مشکلات کلیوی.

سیر و پیشرفت نقرس
نقرس می‌تواند دوره‌ی ابتلای طولانی‌ای داشته باشد که این دوره شامل اثراتی که در بین حملات شعله‌ور شدن دارد نیز می‌شود. حقیقت آن است که حتی تخریب مفاصل می‌تواند در بین حملات نیز ادامه داشته باشد؛ اگر که سطح اسید اوریک خون شما بالا باشد. رسوب کریستال‌های اسید اوریک می‌تواند همان طوری که در مفاصل دست‌ها و پاها رخ میدهد؛ در گوش، آرنج و تاندون آشیل نیز رخ دهد. در ضمن عوارض طولانی مدت نقرس می‌تواند شامل این موارد باشد: درد مزمنی که در بین حملات از بین نمی‌رود، تخریب مفاصل وافزایش محدودیت حرکت در مفاصل و تاندون‌‌های درگیر. نقرس یک بیماری مزمن پیشرونده است و این بدان معناست که ممکن است این بیماری در طول زمان بدتر شود.

چهـــــــــار مرحله‌ی نقرس
مرحله‌ی یک:افزایش سطوح اسید اوریک خون، بدون علامت
در طی مرحله‌ی اول شما سطح اسید اوریک خون‌تان بالاست اما چون تا به آن زمان دچار حمله‌ی نقرس نشده‌اید،  میتلا به نقرس محسوب نمی‌شوید. ممکن است پزشک این حالت را «هیپراوریسمی بدون علامت» بنامد. اغلب افراد دچار هیپراوریسمی واقعاً دچار نقرس نمی‌شوند! و افرادی که به نقرس مبتلا می‌شوند ممکن است قبل از تجربه‌ی اولین حمله‌ی نقرس، زمانی حدود بیست سال، دچار افزایش سطوح اسیداوریک خون بوده‌اند! به طور معمول قبل از آنکه به حمله‌ی نقرس مبتلا شوید، تجویز و پیشنهاد خاصی وجود ندارد. اگر سطح اسیداوریک خون شما بالا است، در مورد اینکه این وضعیت چه معنایی دارد، با پزشک خود مشورت کنید.

مرحله‌ی دو:حمله‌ی نقرس
در طی حمله‌ی نقرس، پزشک ممکن است آن را «نقرس حـــاد» بنامد. در این حالت اسیدارویک کریستالهایی تشکیل داده و سبب التهاب در مفصل شما و در نتیجه ایجاد تورم،‌گرمی و قرمزی در مفصل درگیر شده است. این حمله‌ی نقرس اغلب ناگهانی است و در طول شب رخ می‌دهد بدون اینکه قبل از آن هیچ علامت هشدار دهنده‌ای وجود داشته باشد. فرد اغلب درد و التهاب شدید را به شعله‌ی آتش، سوراخ شدن با مته یا راه رفتن روی ذغال گداخته توصیف می‌کند و متأسفانه وقتی شما یک بار به حمله‌ی نقرس دچار می‌شوید، باید منتظر حملات بعدی نیز باشید.
در اغلب موارد، دومین حمله‌ی نقرس در طی شش ماه تا دو سال بعد از حمله‌ی اول رخ می‌دهد. حملات بعدی معمولاٌ تمایل دارند که مفاصل بیشتری را درگبر کنند. حملاتی با حداقل شدت شروع می‌شوند؛ سرانجام شدت‌شان افزایش می‌یابد و نسبت به حمله‌ی اول بیشتر طول می‌کشند و دوره‌ی بهبودی آنها نیز طولانی‌تر خواهد بود و حملات می‌تواند تعدادشان افزایش یابد.

وقتی از حمله‌ی نقرس رنج می‌برید پزشک با تجویز دارو می‌تواند به کاهش علایم و درد شما کمک کند؛ اما به خاطر داشته باشید که درمان درد و التهاب، درمان اصلی نقرس نیست و برای اداره‌ی بیماری نقرس در طولانی مدت باید سطح اسید اوریک خون خود را در سطحی مطلوب و پایین (زیر 6 میلی‌گرم د دسی‌لیتر) نگه دارید. در مورد درمان‌ها و روش‌هایی که به نگه داشتن و کاهش سطح اسید اوریک خون کمک می‌کنند؛ باید با پزشک مشورت نمایید.

مرحله‌ی سه:بین حملات شعله‌ور شدن نقرس
وقتی شما در بین حملات نقرس هستید و علایم دردناک نقرس را ندارید، ممکن است از پزشک خود بشنوید که در حالت «نقرس غیر بحرانی» به سر می‌برید!
مهم است که بدانید که حتی در زمانی که شما علایم دردناک نقرس را ندارید، هنوز به نقرس مبتلا هستید. تحقیقات نشان داده‌اند حتی در بین حملات، مادامی که اسیداوریک خون شما بالاست، کریستال‌ها هنوز در مفاصل شما وجود دارند و بنابراین حتی در بین حملات، تخریب مفاصل ادامه دارد!
در درمان نقرس، هدف نگه داشتن سطح اسیداوریک خون زیر 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. کاهش اسید اوریک خون شما احتمال ایجاد حملات بعدی را کاهش می‌دهد. برای رسیدن به این هدف انتخاب‌ها و موارد کمک کننده‌ای برای شما وجود دارند.

مرحله‌ی چهـــار:نقرس مزمن
مرحله‌ی نهایی نقرس توسط پزشکان، «نقرس مزمن توفوسی» نامیده می‌شود و مرحله‌ی ناتوان کننده‌ی بیماری است. با گذشت زمان ممکن است مراحل بین حملات کم کم محو شوند و پشت تصویری از التهاب، تغییر شکل مفاصل و رسوب کریستال‌های اسید اوریک  (توفی = Tophi) پنهان شوند. توفی‌ها می‌توانند سبب دردی مزمن و مداوم، تخریب مفاصل و بافت‌های اطراف آنها و منجر به تغییر شکل مفاصل شوند.
حتی در بین این مرحله‌ی ناراحت کننده، باز هم ممکن است حملات نقرس رخ دهند!

مراقب باشید!
بسیار مهم است که سطح اسید اوریک خون را به حد مطلوب رسانده و در آن حد نگه دارید. سطح 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف مورد نظر است. پس حتماً باید تحت نظر پزشک باشید.

چه عواملی سبب ایجاد نقرس می‌شوند؟
ممکن است حملات دردناک علامت شایع نقرس باشد، اما این مسئله نباید شما را از شناسایی علت آن غافل کند. نقرس در نتیجه‌ی تولید اسیداوریک در بدن شما به وجود می‌آید. دو سوم اسید اوریک در بدن از سوخت مواد و یک سوم از رژیم غذایی منشاء می‌گیرد. همین که میزان اسید اوریک خون شما بالا می‌رود؛ استعداد ابتلا به نقرس یا نقرس در شما شعله‌ور می‌شود. داروهای تسکین دهنده‌ای برای حملات نقرس وجود دارد که در طی شعله‌ور شدن آن به شما کمک می‌کند اما برای اداره‌ی طولانی مدت آن باید سطح اسیداوریک خون تنظیم شود.

چه عواملی حمله‌ی نقرس را تحریک می‌کنند؟
شعله‌ور شدن نقرش زمانی رخ می‌دهد که اسیداوریک اضافه در بدن تشکیل کریستال می‌دهد و در مفاصل رسوب می‌کند و سبب ایجاد التهاب، درد،‌قرمزی و تورم در مفصل می‌شود.
مشکل است که بتوان گفت چه چیزی دقیقاً حمله‌ی نقرس را راه می‌اندازد؛ گاهی محرکی به نظر نمی‌رسد و گاهی به نظر می‌آید که عواملی مانند مصرف الکل یا غذاهایی خاص، بیماری‌های دیگر، موقعیت‌های استرس آور، آسیب مفاصل، جراحی، عفونت، تغییر ناگهانی رژیم غذایی، پایین آوردن سریع اسیداوریک خون با داروها یا عوامل دیگری به عنوان محرک نقرس عمل می‌کنند.
با پزشک خود در مورد کارها و اقداماتی که می‌توانند حملات نقرس و عوارض آن را کاهش دهند، صحبت کنید.

علل افزایش اسیداوریک در خون چیست؟
اسیداوریک از تجزیه‌ی ماده‌ای به نام پورین در بدن تولید می‌شود. پورین در برخی از مواد غذایی و بعضی از نوشیدنی‌ها مانند جگر، حبوبات و آبجو یافت می‌شود. 2/3 اسیداوریک تولید شده در بدن ناشی از تجزیه و سوخت پورین در تحولات داخلی بدن است و 1/3 آن ناشی از رژیم غذایی است.
اغلب اسیداوریک در خون حل شده و به کلیه‌ ها رفته و از طریق ادرار دفع می‌شود. اگر بدن اسیداوریک بیشتر و مازاد تولید کند یا نتواند اسیداوریک را دفع کند، سطح اسیداوریک خون بالا می‌رود.

بنابراین علل هیپراوریسمی (افزایش اسیداوریک خون) را می‌توان به دو  دسته تقسیم کرد:

افزایش تولید اسید اوریک
- مصرف الکل
- برخی از بیماری‌ها
- مصرف داروهایی که تخریب سلولی در بدن را افزایش می‌دهند (داروهای سیتوتکسیک)
- کمبود برخی از آنزیم‌ها در بدن

کاهش دفع اسید اوریک
- اختلال عملکرد کلیه
- کم آبی بدن
- افزایش اسیدیته‌ی خون
- کم کاری تیروئید
- آسیب کلیه ناشی از مسمومیت با سرب
- مصرف برخی داروها

اسیداوریک و رژیم غذایی
شاید شنیده باشید که با پرهیز از مصرف برخی غذاهای مشخص می‌توان اسید اوریک خون را کاهش داد، اما تغییر رزیم غذایی به تنهایی برای خلاص شدن از اسیداوریک کافی نیست. حتی با پرهیز شدید از غذاهایی که حاوی پورین هستند تنها 1 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر از سطح اسیداوریک خون کاسته می‌شود.

نقرس و اشتباه رایج در مورد رژیم غذایی
این باور که رژیم غذایی سبب ایجاد نقرس می شود باوری قدیمی و نادرست است! حتی در برخی کشورها در سالیانی دور، نقرس را «بیماری پادشاهان» می‌نامیدند، از آنجایی که پادشاهان رژیم غذایی‌ای غنی داشتند و تصور می‌شد که آنچه که می‌خوریم سبب ایجاد نقرس می‌گردد. اما امروز می‌دانیم که این تصور غلط است.

اکنون ما می‌دانیم بیماری نقرس گذشته از غذایی که می‌خوریم،  بیشتر به آن مربوط است که بدن چگونه اسیداوریک را رفع و رجوع می‌کند. در ده درصد افراد اسیداوریک خون به این علت بالا می‌رود که میزان تولید آن در بدن افزایش یافته است و در 90 درصد موارد، علت افزایش اشیداوریک خون، ناتوانی کلیه‌ها در دفع مؤثر آن از بدن است.

این واقعیت که برخی از غذاها ممکن است محرک حمله‌ی نقرس باشند، بدان معنا نیست که آنها علت نقرس هستند. علت واقعی نقرس، میزان بالای اسیداوریک خون است. شما باید برای کاهش اسیداوریک خون و نگه داشتن آن در سطح مطلوب (زیر 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر)، اقداماتی را انجام داده، مراحلی را از سربگذرانید.

نقش غذاهایی که میزان پورین بالایی دارند
اسیداوریک خون شما از سوخت پورین حاصل می‌شود و پورین ماده‌ای است که در تمام سلول‌های بدن وجود دارد و در برخی غذاها نیز یافت می‌شود. در واقع پورین جزئی از ساختمان شیمیایی ژن‌های بدن موجودات زنده است. 2/3 اسیداوریک به صورت طبیعی به وسیله‌ی بدن تولید می‌شود (مثلاً وقتی سلولهای بدن به هر علتی می‌میرند و تجزیه می‌شوند، پورین موجود در ساختمان ژنتیکی آنها به اسیداوریک تجزیه می‌شود) و 1/3 باقی هم از رژیم غذایی ما حاصل می‌گردد.
بنابراین اقداماتی مانند پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی، ورزش، داشتن وزن مطلوب و محدودین در مصرف غذاهایی که پورین بالایی دارند، در افراد مبتلا به نقرس، هوشمندانه و لازم است.
حذف غذاهای پرپورین از رژیم غذایی به کاهش اسیداوریک خون کمک می‌کند، اما در اغلب موارد برای کنترل اسیداوریک خون، به تنهایی کافی نیست.

اما همیشه یادتان باشد؛ غذایی که می‌خورید دلیل ایجاد نقرس نیست ولی می‌توانید با پرهیز از غذاهای پر پورین به کنترل اسیداوریک خون خود کمک کنید.

بیماری نقرس خود را کنترل کنید!
اداره‌ی مؤثر نقرس، فقط درمان‌های تسکینی در طی حملات آن نیست. شما باید با پزشک خود درباره‌ی ایجاد تغییرات مثبت در الگوی زندگی، تغذیه‌ی مناسب، ورزش و به دست آوردن وزن مناسب؛ صحبت کنید. انجام این موارد می‌تواند تغییراتی در سیر نقرس ایجاد کرده، سلامت عمومی شما را افزایش دهد. به علاوه ممکن است پزشک برای کاهش میزان اسیداوریک، داروهایی تجویز نماید. با کنترل درد در حین حمله‌ی نقرس و تنظیم ایداوریک خون، می‌توانید در کوتاه مدت و بلند مدت، بیماری نقرس را اداره نمایید.

کنترل درد
شکی نیست که تسکین و کنترل درد در حین حملات نقرس بسیار مهم است و خوشبختانه برای این کار انتخاب‌های خوبی وجود دارد. در حین حملات نقرس؛ پزشک داروهای ضدالتهاب و مسکن تجویز می‌کند، مانند: داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مثل ناپروکسن و ایندومتاسین، کُلشی‌سین، داروهای استروئیدی مانند پردنیزون.
ممکن است در بین حملات نقرس به راحتی فراموش کنید که به آن مبتلا هستید. اما شما باید تحت درمان جامع نقرس قرار گیرید. درمان ضد درد و ضد التهاب، درد شما را تسکین داده و التهاب، قرمزی، گرمی و تورم مفاصل درگیر را بهبود می‌بخشد، اما بر میزان اسیداوریک خون که علت بیماری نقرس است، اثری ندارد.

اداره‌ی طولانی مدت نقرس
کاهش اسید اوریک خون و نگه داشتن سطح آن در زیر 6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف درمان طولانی مدت نقرس است. علاوه بر تغییر مثبت الکوی زندگی و رعایت رژیم غذایی
به همین منظور پزشک می‌تواند از دو دسته از داروها استفاده کند:
- داروهایی که مانع تولید بیش از اندازه‌ی اسید اوریک می‌شوندمانند آلوپورینول و فیبوکسواَستات...
- داروهایی که به کلیه‌ها کمک می‌کنند تا اسیداوریک اضافی را دفع کنند مانند پروبنسید و...

به خاطر بسپارید که برای اداره‌ی دراز مدت نقرس باید به طور منظم و مداوم با پزشک خود در تماس باشید.